Nga Arte | 30 tetor 2023
Për gati 50 vjet, banorët e Shqipërisë jetuan nën një nga diktaturat më mizore në Evropë. Ndërkohë, arkivat e ish-policisë sekrete shqiptare, Sigurimi, janë vënë në dispozicion të publikut. Ata dëshmojnë për një gjendje mbikëqyrjeje, paraburgimi dhe ekzekutime. Kujtimi i asaj kohe ishte lënë pas dore për një kohë të gjatë. A janë shqiptarët tani gati ta bëjnë këtë?
Midis 1944 dhe 1991, Shqipëria ishte një nga vendet më represive në Bllokun Lindor: vendi me më pak se 3 milionë banorë kishte 35 mijë të burgosur politikë, 100 mijë të burgosur në kampe pune ose internimi dhe 6 mijë njerëz të ekzekutuar ose të zhdukur pa gjurmë. Policia sekrete shqiptare, Sigurimi, siguroi ruajtjen e pushtetit nga diktatori komunist Enver Hoxha.
Shërbimi i spiunazhit, i cili kishte një rrjet të madh spiunësh në të gjithë vendin, i bëri denoncimet një sport popullor: rreth një e pesta e të gjithë shqiptarëve ishin vullnetarë ose u detyruan të ishin pjesë e këtij sistemi. Arkivat e Sigurimit kanë qenë të hapura për publikun që nga viti 2017. Ndërsa disa prej shqiptarëve dëshirojnë ta pastrojnë këtë të kaluar, një pjesë tjetër ka frikë nga përballja e dhimbshme me historinë.
Gentiana Sula është në krye të Autoritetit të Dosjeve që nga viti 2016. Për mbesën e një personi të zhdukur, kujtimi është një veprim me rëndësi kombëtare dhe hapja e arkivave, thelbësore për shërimin e plagëve të historisë shqiptare. Por ajo përballet me pengesa të shumta.
Për Jovan Plakun, plagët nuk janë shëruar as 30 vjet pas rënies së murit. Ekonomisti 49-vjeçar ka provuar tërë jetën e tij për të sqaruar vdekjen e babait, i cili u ekzekutua gjatë diktaturës. Para se të hapeshin arkivat, ai mori në mënyrë të paligjshme dosjen e Sigurimit për babain dhe takoi ekzekutuesit e tij. Sidoqoftë, pas gjithë këtyre viteve, mbetet një pyetje: çfarë u bë me eshtrat e babait të tij?
Gazetarja Jonila Godole mendon se hapja e arkivave është një devijim. Ajo denoncon mosveprimet e shtetit të 30 viteve të fundit, që nuk i ka mbajtur përgjegjës ata që janë përgjegjës për regjimin kriminal, as nuk u ka kërkuar falje viktimave. Për të luftuar kundër harrimit, ajo ka vendosur vetes detyrën për t’ia treguar historinë të rinjve. Ajo është frymëzuar nga modele të tjera europiane për të pasur një përballje më gjithëpërfshirëse me të kaluarën sesa më parë – në një vend që vetëm sa ka filluar të përballet me të kaluarën e vet.
The post Reportazhi “Arkivi i tmerrit” në Arte – Shqipëria pajtohet me të kaluarën appeared first on Observatori i Kujtesës.
This is a companion discussion topic for the original entry at https://www.observatorikujteses.al/reportazhi-arkivi-i-tmerrit-ne-arte-shqiperia-pajtohet-me-te-kaluaren/