Kalendari Historik 06 Gusht 2023

1892 – Lindi në lagjen Varosh të Krujës Abaz Kupi,  ishte ushtarak dhe aktivist i çështjes kombëtare gjatë Luftës së Dytë Botërore. Me zbarkimin e italianëve në Durrës me 7 prill 1939 mbajti qëndresë për 36 orë. Abaz Kupi ishte një ndër organizatorët dhe pjesëmarrësit kryesorë të Mbledhjes së Pezës të mbajtur më 16 shtator 1942 dhe u zgjodh anëtar i KANÇ, si shumë figura tjera përdoreshin nga komunistët për të tërhequr masat  bashkë me emrin e bujshëm “Fronti Nacional-Çlirimtar”. Më 24 tetor 1944 u largua nga atdheu nëpërmjet një barke të siguruar nga Ihsan Toptani në Shkodër, bashkë dy bijtë Petritin, Rustemin dhe përkthyesin Gaqo Goga (SOE e Barit nuk e ndihmoi të tërhiqej bashkë me oficerët britanikë), për 6 ditë pa ushqim e pa ujë derisa u gjetën nga një anije pastruese-minash kanadeze që i çoi në Brindisi të Italisë. Familjen e la në Shkodër. Djali i vogël, Fatbardhi, u arrestua më 1945, ndërsa pjesa tjetër e familjes, bashkëshortja e tij dhe vajzat, do të internoheshin në Tepelenë e më pas nëpër kampet e internimit të Myzeqesë. Në emigracion merret me organizimin e mërgimtarëve për një bashkim politik, më pas u aktivizua në komitetin “Shqipëria e Lirë” me president Mit’hat bej Frashërin, që do zëvendësohej nga Hasan Dosti. Më 7 korrik 1949 u emërua president i Juntës ushtarake, nën projektin “Valuable” – organizëm kontrollues i operacioneve ushtarake sekrete për destabilizimin e regjimit komunist në Shqipëri. Më 1968 zhvendoset drejt Shteteve të Bashkuara. Vdiq më 9 janar 1976 në ShBA, New York, trupi i tij prehet në Kew Gardens Cimitery në Queens.

 

1908 – Lindi në Eskishehir Eqrem Çabej, arsimtar, gjuhëtar dhe albanolog shqiptar. Në vitin shkollor 1939-’40 Çabej u transferua në gjimnazin e Tiranës ku u ngarkua me drejtimin e shkollës. Anëtar i Institutit të Studimeve Shqiptare, më 1940 dërgohet në Romë nga min. i Arsimit Ernest Koliqi për të punuar mbi Atlasin Gjuhësor Shqiptar, i cili nuk u krye për arsye të ndryshimeve politike përgjatë Luftës së Dytë Botërore. Në shtator të 1943 u emëruar min. i Arsimit në qeverinë Mitrovica, post të cilin nuk e pranoi. Më 25 janar 1944 i pushkatohet vëllai, Selaudini, nënprefekt i Malësisë së Gjakovës. Në Shqipëri u kthye vetëm pas korrikut 1944. Në 1947, ai u caktua anëtar i Institutit të Shkencave, instituti paraardhës i Universitetit të Tiranës. Nga 1952 deri më 1957, ai shërbeu si profesor i historisë së Shqipërisë dhe fonetikës historike. Në 1972, ai u bë anëtar themelues i Akademisë së Shkencave. Çabej u specializua në gjuhësinë krahasuese indo-evropiane. Veprimtarinë shkencore e shtjelloi në gjuhësi, por edhe jashtë saj, në folklor, etnografi dhe histori të letërsisë. Vend zenë studimet etimologjike dhe leksikologjike historike, dialektologjia e onomastikës si edhe kodifikimi i gjuhës letrare. Çabej ka dhënë një ndihmë të çmuar me një varg sqarimesh etimologjike gjatë hartimit të Fjalorit të gjuhës shqipe të botuar në Tiranë më 1980.

 

1926Gertrude Ederle bëhet gruaja e parë që noton përtej kanalit anglez. Ederle, ishte një notare amerikane e konkurrencës, kampione olimpike dhe ish-rekordmene botërore në pesë evente. Më 6 gusht 1926, ajo u bë gruaja e parë që notoi nëpër kanalin anglez. Ndër pseudonimet e tjera, shtypi ndonjëherë e quajti atë “Mbretëresha e Valëve.

 

 

1942Mbretëresha Wilhelmina e Hollandës bëhet mbretëresha e parë që sundon për të drejtuar një seancë të përbashkët të Kongresit të Shteteve të Bashkuara. Pas pak, Wilhelmina shkoi në Kanada në 1943 për të marrë pjesë në kurorëzimin e mbesës së saj të re Margriet më 29 qershor të vitit 1943 në Otava të Kanadasë.

 

 

1945 – Hidhet bomba e parë atomike mbi qytetin e Hiroshimës, në Japoni. Bomba e koduar me emrin “Little Boy” u hodh nga një avion ushtarak B-29 Enola Gay i  Flotës Ajrore të Shteteve të Bashkuara. Rreth 80.000 njerëz vriten menjëherë, dhe disa dhjetëra mijëra vdesin në vitet pasuese nga djegiet dhe helmimet, nga rrezatimi.

 

 

1965Presidenti amerikan Lyndon B. Johnson nënshkruan në ligj Aktin e të Drejtave të Votimit të vitit 1965. Akti për të Drejtat e Votimit të vitit 1965 është një pjesë thelbësore e legjislacionit federal në Shtetet e Bashkuara që ndalon diskriminimin racor në votim. Akti konsiderohet të jetë pjesa më efektive e të drejtave civile të miratuar ndonjëherë në vend.

 

1983 – Lind në Rotterdam, Robin van Persie. Van Persie, është një ish-futbollist profesionist profesionist Hollandez që luajti si sulmues. I vlerësuar si një nga sulmuesit më të mirë të brezit të tij, ai është golashënuesi më i mirë për çdo kohë i kombëtares së Hollandës. Disa nga ekipet e tij janë, Feynoord, Arsenal, dhe Manchester United.

 

 

1990 – Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara urdhëron një embargo globale tregtare kundër Irakut në përgjigje të pushtimit të Irakut në Kuvajt. Kjo embargo, do të pasohej në vijim nga ndërhyrja ushtarake e koalicionit të udhëhequr nga SHBA-ja, ndaj këtij pushtimi. Kjo ndërhyrje do të përfundonte me fitoren e trupave amerikane.

 

 

1994 – Vdes në moshën 66 vjeçare, Domenico Modugno. Modugno, ishte një këngëtar, kantautor, aktor, kitarist, dhe më vonë në jetë, anëtar i Parlamentit Italian. Ai njihet për këngën e tij hit ndërkombëtare në 1958 “Nel blu dipinto di blu”, për të cilën ai mori çmimet Grammy për Record dhe Song of the Year. Ai konsiderohet kantautori i parë italian.

 

2012Roveri Curiosity e NASA zbarkon në sipërfaqen e Marsit. Curiosity është një rover me madhësi të makinave i dizajnuar për të eksploruar Gale Crater në Mars, si pjesë e misionit të Laboratorëve Shkencorë të Marsit të NASA-s. Qëllimet e roverit përfshijnë një hetim dhe hulumtim shkencor, të klimës dhe gjeologjisë marsiane.

 

 


This is a companion discussion topic for the original entry at https://memorie.al/kalendari-historik-06-gusht-2023/